ਚਿੱਤਰਕਾਰ (ਕਹਾਣੀ)

     ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਤਾਂ ਓਹ ਸਕੂਲ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਵਾਲਾ ਹੀ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਂਜ ਵੀ ਰਾਜੂ ਗਰੀਬ ਮਾਂ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਬੇਟਾ ਹੀ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰੱਬ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਬੁਰੀ ਗੱਲ ਉਸ ਦਾ ਪੜ੍ਹਾਈ 'ਚੋਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣਾ ਸੀ । ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਸੋਟੀ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਟਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ । ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਵੀ ਕੀ ਕਰਦੇ, ਰਾਜੂ ਨੂੰ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਪੜ੍ਹਾਈ 'ਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਬੱਸ ਸਲੇਟ 'ਤੇ ਤੋਤੇ ਚਿੜੀਆਂ ਕੁੱਤੇ ਆਦਿ ਬਣਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ । ਇਸੇ ਗੱਲ ਤੋਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਨੂੰ ਰਾਜੂ ਨਾਲ ਚਿੜ੍ਹ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਰਾਜੂ ਨੂੰ ਮੁਰਗਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ।ਇੱਕ  ਦਿਨ ਤਾਂ ਮਾਸਟਰ ਜੀ ਐਨੇ ਤੰਗ ਆਏ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸੋਟੀਆਂ ਨਾਲ ਬੁਰੀ ਤਰਾਂ ਕੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜੂ ਕਦੇ ਸਕੂਲ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।  

          ਮਾਂ ਰਾਜੂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਲੈ ਗਈ। ਸਮਾਂ ਬੀਤਿਆ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਤੇ ਫੇਰ ਬੱਚੇ ਵੀ ਹੋ ਗਏ। ਬਚਪਨ ਦੇ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਇਸ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਤੋਂ ਘਰ ਦਾ ਖਰਚ ਚਲਾਉਣਾ ਉਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿੰਨੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਉਹ ਬਣਾਉਂਦਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੇਚਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦਾ, ਅਗਰ ਵਿਕ ਵੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਤਾਂ ਐਨੇ ਪੈਸੇ ਨਾ ਮਿਲਦੇ। ਪਤੀ ਪਤਨੀ ਵਿੱਚ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਝਗੜਾ ਹੁੰਦਾ। ਕਦੇ ਕਦੀ ਰਾਜੂ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਕਿ ਲੋਕ ਉਸ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦੇ ਸੀ। ਜਦ ਕਦੀ ਉਹ ਬਹੁਤ ਉਦਾਸ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਖੇਤਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਚਲੇ ਜਾਂਦਾ। ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਕੁਝ ਚੈਨ ਮਿਲਦਾ । ਕਦੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਾਨ ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ।  ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਲਦੀ।ਰੋਜ਼ -ਰੋਜ਼ ਖੇਤਾਂ ਵੱਲ ਆਉਣਾ ਉਸ ਲਈ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਜਦ ਕਦੀ ਮਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਦਾਸ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਥੇ ਆ ਜਾਂਦਾ।  

       ਇੱਕ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੈਰ ਕਰਦੇ ਕਰਦੇ ਕੁਝ ਹਨ੍ਹੇਰਾ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਰਸਰੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ ਉਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਇੱਕ ਰੁੱਖ ਨਾਲ ਰੱਸਾ ਬੰਨ੍ਹ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਾਜੂ ਨੇ ਕੋਈ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਚਲਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਗਰਦਨ ਘੁਮਾ ਕੇ ਓਧਰ ਵੇਖਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਹੋਸ਼ ਉੜ ਗਏ. ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਉਸ ਰੱਸੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗਲ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰਿਹਾ ਸੀ।  ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਰਾਜੂ ਨੇ ਦੌੜ ਕੇ ਉਸ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਤੇ ਗਲ ਵਿਚੋਂ ਰੱਸਾ ਕੱਢਣ ਲੱਗਾ।" ਮੈਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇ ! ਮੈਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇ," ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਉਚੀ ਉਚੀ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਰਾਜੂ ਨੇ ਰੱਸਾ ਗਲ ਵਿਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ। ਕਿਸਾਨ ਰੋਂਦਾ ਰੋਂਦਾ ਬੋਲ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਜੀਣ ਵਾਸਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਹੁਣ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ ਸੀ।  ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਐਨਾ ਕਰਜ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਜਨਮ ਵਿਚ ਉਹ ਲਾਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਫੇਰ ਰਾਜੂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਵਾਰ ਜਾਣਿਆ ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਕਿ ਉਹ ਤਾਂ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਕੇ ਸੁਰਖੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਲੇਕਿਨ ਬੀਵੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਕੀ ਬਣੇਗਾ। ਰਾਜੂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਹਾਲਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਅੰਤ ਹੱਤਿਆ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਕਦਾ। ਸਮਝਾ ਬੁਝਾ ਕੇ ਰਾਜੂ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਛੱਡ ਆਇਆ ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਬਹੁਤ ਘਬਰਾਇਆ ਹੋਇਆ ਘਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। 

          ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਰਾਜੂ ਸੋਚਦਾ ਰਿਹਾ ਕਿ ਅਗਰ ਕਿਸਾਨ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਤਾਂ ਕਿੰਨੀਆਂ ਹੋਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀਆਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ। ਕਈ ਦਿਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਲੰਘ ਗਏ। ਇੱਕ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ 'ਚ ਕੁਝ ਆਇਆ ਤੇ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਬਨਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜਦ ਚਿੱਤਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਖੁਦ ਹੀ ਰਾਜੂ ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਿਆ। ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਕਿਸੇ ਦਰਖਤ ਨਾਲ ਬੰਨੇ ਹੋਏ ਰੱਸੇ ਨੂੰ ਗਲ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ ਬਾਰਸ਼ ਨਾਲ ਡੁੱਬੀ ਫਸਲ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਹੋਇਆ ਲਟਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਰਾਜੂ ਤੋਂ ਚਿੱਤਰ ਵੱਲ ਦੇਖ ਨਹੀਂ ਸੀ ਹੁੰਦਾ। ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਛੇਤੀ ਹੋ ਸਕੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਵੇਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਸਾਰੇ ਚਿੱਤਰ ਲੈ ਕੇ ਰਾਜੂ ਸੜ੍ਹਕ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਬੈਠ ਕੇ ਗਾਹਕ ਦਾ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰਨ ਲੱਗਾ। ਜੋ ਵੀ ਇਸ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਦੇਖਦਾ ਉਹ ਦੁੱਖ ਭਰੀ ਆਵਾਜ਼ 'ਚ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਬੋਲ ਕੇ ਅੱਗੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦਾ। ਕੋਈ  ਖਰੀਦਣ  ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਨਾ ਹੁੰਦਾ। ਸ਼ਾਮ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।  ਉਹ ਘਰ ਨੂੰ ਮੁੜਨ ਹੀ ਵਾਲਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਜੋੜਾ ਆ ਕੇ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲੱਗੇ । ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਤੱਕ ਦੇਖਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਗੋਰਾ ਬੋਲਿਆ," ਕਿਤਨੇ ਪੈਸੇ ਲੇਗਾ ਇਸ ਪੇਂਟਿੰਗ ਕੇ। " ਸਾਹਬ ਜੋ ਮਰਜੀ ਦੇ ਦੋ ਰਾਜੂ ਬੋਲਿਆ। " ਏਕ ਲਾਖ ਰੁਪੀ ਲੇਗਾ ?" ਸੁਣ ਕੇ ਰਾਜੂ ਦਾ ਮੂੰਹ ਖੁੱਲਾ ਹੀ ਰਹਿ ਗਿਆ। " ਏਕ ਲਾਖ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਸੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਦੇਗਾ, ਬੋਲੋ ਮਨਜੂਰ ਹੈ ? " ਰਾਜੂ ਦੇ ਮੂੰਹ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਆਵਾਜ਼ ਨਿਕਲ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਸੀ।  ਸਿਰ ਹਿਲਾ ਕੇ ਉਸ ਨੇ ਰਜ਼ਾਮੰਦੀ ਜ਼ਹਿਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਕ ਲੱਖ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਤੇ ਬਾਕੀ ਦੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗ ਲੈ ਕੇ ਜਦ ਰਾਜੂ ਘਰ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਖ਼ਿਆਲ ਆ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਲੱਗਾ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਪੈਸਿਆਂ ਦਾ ਅਸਲ ਹੱਕਦਾਰ ਉਹ ਖੁਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਲਕਿ ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਸੀ।

                                                                                                                                                  ਗੁਰਮੇਲ ਸਿੰਘ ਭੰਮਰਾ  

(ਯੂ. ਕੇ.)

  ਲਿੰਕ 1               ਲਿੰਕ 2         ਲਿੰਕ 3
ਨੋਟ : ਇਹ ਪੋਸਟ ਹੁਣ ਤੱਕ 95 ਵਾਰ ਪੜ੍ਹੀ ਗਈ ਹੈ।