ਓ ਮੇਰੇ ਅਭਾਗੇ ਮਨ ! ਅੰਨ੍ਹੇ ਮੋਹ 'ਚ ਫਸੇ, ਅੰਨ੍ਹੇ ਪ੍ਰੇਮੀ , ਪੱਖਪਾਤੀ ਤੂੰ। ਤੂੰ ਖੁਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਡੱਬੀ 'ਚ ਬੰਦ ਕਰਕੇ, ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ ਕੋਲ ਗਹਿਣੇ ਰੱਖ ਕੇ ਮੈਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਭੁੱਲ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੀ ਕੈਦ। ਸੂਦ -ਦਰ -ਸੂਦ ਵਿਆਜ ਚੁਕਾਉਂਦਿਆਂ ਤੇਰਾ ਲੱਕ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਬੱਸ ਸ਼ਾਹੂਕਾਰ ਬਦਲਦੇ ਰਹੇ ਤੇ ਕਰਜ਼ਾ ਨਿਰੰਤਰ ਵੱਧਦਾ ਗਿਆ। ਹਰ ਵਾਰ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਕਠੋਰ ਤੋਂ ਕਠੋਰਤਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਨਤੀਜਾ ? ਕੈਦ ਵੀ ਬਿਖਮ ਹੁੰਦੀ ਗਈ।
ਮੈਨੂੰ ਇੱਕਲਤਾ ਨੇ ਆ ਘੇਰਿਆ। ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਗਈ। ਤੈਨੂੰ ਲੱਭਣ ਅੰਨੀ ਗਲੀਆਂ 'ਚ ਭਟਕਦੇ -ਭਟਕਦੇ ਬੇਦਮ ਹੋ ਗਈ। ਪਰ ਤੂੰ ਤਾਂ "ਕਾਲੇ ਜਾਦੂ' ਦੀ ਡੱਬੀ 'ਚ ਕੈਦ ਸੀ। ਮੇਰੀ ਪੁਕਾਰ ਤੇਰੇ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਦੀ ?ਤਾਜ਼ੀ ਪੌਣ ਦਾ ਕੋਈ ਬੁੱਲਾ ਤੇਰੇ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਆਉਂਦਾ ?
ਤੂੰ ਦਗੇਬਾਜ਼, ਵਿਸ਼ਵਾਸਘਾਤੀ , ਬੇਈਮਾਨ। ਮੇਰੇ ਹੋ ਕੇ ਵੀ ਕਦੇ ਮੇਰੇ ਨਾ ਹੋਏ। ਜਿੰਨਾ ਤੈਨੂੰ ਹੋਰ ਨੇੜੇ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਦੀ , ਓਨਾ ਹੀ ਤੂੰ ਗੈਰਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੁੰਦਾ ਗਿਆ। ਜਿੰਨਾ ਮੋਹ ਤੇਰੇ 'ਤੇ ਲੁਟਾਉਂਦੀ, ਓਨੇ ਹੀ ਨਿਰਮੋਹ ਨਾਲ ਤੂੰ ਮੈਨੂੰ ਪਰੇ ਧਕੇਲ ਦਿੰਦਾ।
ਬੇਚੈਨ ਉਡੀਕ 'ਚ ਯੁੱਗਾਂ ਦਾ ਸਮਾਂ ਬੀਤ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਤੈਨੂੰ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਸ ਦੇ ਨਿਰਦਈ ਫੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਮੈਂ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ। ਜਾ, ਭਟਕ, ਮਰੇਂ ਜਾਂ ਜੀਵੇਂ। ਮੈਂ ਤੈਥੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਲੈਣਾ -ਦੇਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੈਦ 'ਚ ਸੜਦੇ -ਗਲਦੇ ਰਹਿ ਤਾਂ ਵੀ ਮੇਰੇ 'ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਵਾਲਾ।
ਅਸਹਿ ਵੇਦਨਾ ਦੀ ਅਤਿਅੰਤ ਛਟਪਟਾਹਟ ਤੋਂ ਮੁਕਤੀ ਪਾਉਣ ਲਈ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵਿਦਰੋਹ ਕਰ ਬੈਠੀ। ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਆਪਣਾ ਅਨੰਦ ਹੈ ਜੋ ਮੈਂ ਪਾ ਲਿਆ ਹੈ।
ਤੋੜ ਸਲਾਖਾਂ
ਆਜ਼ਾਦ ਹੈ ਪਰਿੰਦਾ
ਅਤੇ ਖੁਸ਼ ਵੀ।
ਡਾ. ਸੁਧਾ ਗੁਪਤਾ
ਹਿੰਦੀ ਤੋਂ ਅਨੁਵਾਦ - ਡਾ ਹਰਦੀਪ ਕੌਰ ਸੰਧੂ
ਨੋਟ : ਇਹ ਪੋਸਟ ਹੁਣ ਤੱਕ 71 ਵਾਰ ਪੜ੍ਹੀ ਗਈ।
1.
ਨਿਖਰੇ ਜਿਹੇ ਦਿਨ ਨੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਲਵਿਦਾ ਆਖ ਨਵੇਂ ਰਾਹਾਂ 'ਤੇ ਚਾਨਣ ਤਰੌਂਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਚੁਫੇਰੇ ਬਿਖਰਿਆ ਸੂਹਾ ਚਾਨਣ ਮਨ ਤੇ ਰੂਹ ਨੂੰ ਟੁੰਬਦਾ ਜਾਪ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਚਾਨਣ ਸੰਧਾਰਾ ਵੰਡਦੇ ਕਿਰਮਚੀ ਰੰਗ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਵਿਹੜੇ ਸੁੱਚੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਪੌਣ ਰੁਮਕ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਹ ਅੱਜ ਆਪਣੀ ਚਾਹਤ ਤੋਂ ਮੋਹ ਦਾ ਨਿਉਂਦਾ ਪਵਾਉਣ ਉਸ ਦੇ ਐਨ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਾ ਸੀ।
ਮੈਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸਿਆਲਕੋਟ ਵਿੱਚ,ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਜੰਮਣ ਸਾਲ 1941 ਤੋਂ 1947 ਤੱਕ ਮੈਂ ਉੱਥੇ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਉਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕੁ ਯਾਦਾਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋ ਗਈ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਟਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਆ ਕੇ ਵਸ ਗਏ ਅਤੇ ਬਟਾਲਾ ਆਪਣਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਗਰੀਬ ਜਿਹਾ, ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ, ਪਿਆਰਾ ਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ। ਸਕੂਲ ਦੀ ਪੜਾਈ ਕੀਤੀ ਕਾਲਜ ਗਏ ਅਤੇ ਰੰਗ ਬਰੰਗੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇਖੀ ਅਤੇ ਸੁਪਨੇ ਵੀ ਹੰਢਾਏ। ਯਾਰੀਆਂ , ਦੋਸਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਮੌਜ ਮੇਲੇ ਕੀਤੇ। ਵਕਤ ਨਾਲ ਭੈਣ ਭਰਾ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਰਾਹ ਲੱਭਣ ਲੱਗੇ। ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣਾ ਰਾਹ ਲੱਭਦਾ ਲੱਭਦਾ ਦਿੱਲੀ 1962 ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਨੌਕਰੀ ਕਰਨ ਲਗਾ ਅਤੇ ਉਥੇ ਹੀ ਇੱਕ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲਗ ਪਿਆ। 1987 ਤੱਕ ਜਦੋਂ ਤਕ ਮਾਂ ਜਿਉਂਦੀ ਰਹੀ , ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਬਟਾਲਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਦ ਘਰ ਵਿੱਕ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾਣ -ਆਉਣ ਦਾ ਨਾਤਾ ਟੁੱਟ ਗਿਆ। ਪਰ ਦਿਲ ਨਾਲ ਨਾਤਾ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। 
ਬੀਤਦਾ ਸਿਆਲ ਮੱਠੀ ਮੱਠੀ ਠੰਡ ਦੇ ਦਿਨ । ਮੈਂ ਤੇ ਮੇਰਾ ਬੇਟਾ ਪਿੰਡ ਮਛਲੀ ਖੁਰਦ ਤੋਂ ਬੱਸ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸੀ । ਕੁਝ ਕਵੇਲੇ ਤੁਰੇ, ਕੁਝ ਬੱਸ ਕੰਡਕਟਰਾਂ ਲੇਟ ਕਰਤਾ । ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਡਕਟਰ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਬੱਸ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਾ ਹੁੰਦਾ । ਜੀ.ਟੀ ਰੋਡ ਸ਼ੰਭੂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਹੋਰ ਵੀ ਕਈ ਪਿੰਡ ਵੱਸਦੇ ਹਨ । ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਸੱਤ ਅੱਠ ਸਵਾਰੀਆਂ ਆ ਜੁੜੀਆਂ ਸ਼ੰਭੂ ਉੱਤਰਨ ਵਾਲੀਆਂ । ਬੱਸ ਰਾਜਪੁਰੇ ਬਾਈਪਾਸ 'ਤੇ ਆਣ ਰੁਕੀ, ਬੱਸ ਕੰਡਕਟਰ ਸ਼ੰਭੂ ਬੱਸ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਸੀ । ਮੈਂ ਤੇ ਅਮਿਤੋਜ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਸਵਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਬੱਸ 'ਚ ਸਵਾਰ ਹੋ ਗਏ । 